Samen een kunstwerk maken terwijl je niet dezelfde taal spreekt. Museum Kaap Skil op Texel bewijst dat het kan. Een groep Oekraïense vluchtelingen die op een hotelboot in de haven van Texel verblijven ging samen met kunstenaar Paulien Valk aan de slag. Museumdirecteur Marion Barth kijkt terug op een bijzonder project: ‘Al kleiend begonnen we elkaar te begrijpen. Samen met onze handen werken bleek de formule te zijn.’
SPEECHEN IN HET OEKRAIENS
Marion is naast haar functie als museumdirecteur ook bevoegd taaldocent en dat kwam goed van pas bij dit kunstproject. ‘Naast mijn baan bij het museum vind ik het fijn om vrijwilligerswerk te doen. Daarom geef ik de afgelopen twee jaar als vrijwilliger Nederlandse les aan de Oekraïense vluchtelingen op de hotelboot. Hierdoor kenden de mensen mij en het museum al, en was de stap voor hen kleiner om naar het museum te komen.’ Voordat de groep met keramiek aan de slag ging, kregen zij een rondleiding door het museum. Marion: ‘Er werken drie Oekraïners in het museum. Samen met een ander meisje dat Engels spraak, konden zij helpen door de rondleiding in het Oekraïens te vertalen.’
Op donderdag 25 april opende de burgemeester van Texel Mark Pol de tentoonstelling met de gemaakte kunstwerken en portretten van de makers met hun werk. Dat was voor Marion een bijzonder moment. ‘Deze tentoonstelling draait om deze groep vluchtelingen, dus wilde ik speechen in het Oekraïens. Als ik in het Nederlands zou speechen, dan zouden zij toch een deel van de opening missen. Met hulp van eén van de cursisten oefende ik de avond voor de opening thuis wat ik wilde gaan zeggen. Ik zag dat de Oekraïners er ontroerd door raakten toen ik hen toesprak in hun eigen taal.’
BEGRIP EN VERBINDING
Bij de portretfoto’s van de makers staan ook uitspraken over het vluchten door de oorlog, zoals ‘ik mis mijn juf’ en ‘ik wil liever terug naar huis.’ Marion: ‘Ik zag wel dat bezoekers emotioneel geraakt werden door deze woorden en dat de realisatie dat we allemaal mensen zijn binnenkwam. Er zijn zelfs kinderen op de hotelboot geboren. Oekraïners hebben er niet voor gekozen om hun thuisland te verlaten. Je leest erover in de krant of via het nieuws op tv, maar door deze foto’s en persoonlijke woorden komen de echte verhalen dichterbij. Dat zorgt voor meer begrip.’
De grote les die Marion heeft geleerd en graag wil delen met andere musea? ‘We onderschatten hoe helend kunst kan zijn. Voor deze groep was de kleiworkshop een fijn moment om ’s avonds even van het schip af te zijn en te ontspannen met elkaar. Een
museum kan dus juist een plek van verbinding zijn. Meedoen met ‘Gezichten van Noord-Holland’ betekende andere doelgroepen naar het museum halen en momenten creëren om elkaar beter begrijpen, welke taal je ook spreekt. Daar zouden we als musea best wat meer tijd aan mogen besteden.’
Door: Fidessa van Rietschoten