Interview

Meer dan 260 selfieportretten van Aalsmeerders kijken je aan in het community kunstwerk ‘Gezichten van Aalsmeer.’ In opdracht van Kunst en Cultuur Aalsmeer, verleidde De Kunstploeg bewoners om zichzelf op doek te zetten én achterop te schrijven wie zij zijn. Jan Daalman, Femke Kempkes en Karin Borgman van De Kunstploeg willen mensen laten zien dat iedereen kunst kan maken.

De Kunstploeg begeleidt al jarenlang projecten waarin samen kunst wordt gemaakt. Toen Stichting Kunst en Cultuur Aalsmeer hen benaderde, wisten ze dan ook al gauw welke kant ze op wilden. “In 2015 hadden we al eens gewerkt met selfieportretten, dat sloeg enorm aan. De onderzoeksvraag van dit project is ‘Hoe zie jij jezelf?’. Zelfportretten sluiten daar perfect bij aan, dus wilden we nu selfieportretten 2.0 maken,” vertelt Femke Kempkes, beeldend kunstenaar en medewerker van De Kunstploeg.

Samen een eenheid

Op linnen doekjes in A5 formaat mochten Aalsmeerders zichzelf afbeelden met zelfgekozen tekenmateriaal: acrylverf, stift, maar bijvoorbeeld ook textiel. De enige eis was dat getekend werd in zwart-wit, zodat de werken samen een eenheid zouden vormen. De achtergrondkleuren van de doeken zijn donkerblauw, olijfgroen, okergeel en zwart. Die kleuren refereren aan tegeltjes uit de tijd van veel oud-Hollandse portretten. “We willen zo de oude en nieuwe tijd verbinden,” legt beeldend kunstenaar en Kunstploegmedewerker Karin Borgman uit. De portretten zijn aan elkaar vastgenaaid in banen van 5 breed en stroken van 8 lang, zes verzameldoeken hangen aan bamboestokken naast elkaar. Ondanks de diversiteit aan stijlen en materialen – realistisch en abstract, twee portretten zijn geborduurd, één heeft een driedimensionaal popje van textiel dat naar voren uitsteekt, ergens steekt een oorbel dwars door het doek – vormen de portretten samen een mooi grid. Achter op het doek mochten Aalsmeerders de zin ‘Ik ben…’ afmaken. Zo ontstond een kunstwerk met zelfportretten in beeld én woord.

Geen ballotage

De doeken werden vanaf augustus 2023 gemaakt, thuis, in groepjes of tijdens workshops. De oproep in de krant “Kom je selfiepakket ophalen” trok flink wat belangstelling, ook gaf De Kunstploeg workshops bij onder meer buurtwerkorganisaties, scholen, gehandicaptenzorg, ouderenzorg en ook met vluchtelingen. “We hebben geen ballotage, iedereen mag altijd meedoen” vertelt Karin. In een speciale lesbrief werd stap voor stap uitgelegd hoe je een zelfportret maakt. “Veel mensen zeggen: ‘maar dat kan ik helemaal niet!’. Wij zeggen dan: ‘begin maar met een ei’. Achteraf hoor je vaak: ‘ik wist helemaal niet dat ik dit kon”, vertelt Jan Daalman, het derde gezicht achter De Kunstploeg.

Verdiepingsslag

Als dichter en tekstschrijver bedacht Jan het tekstelement ‘Ik ben…’ achter op de doeken. Femke: “Als je die teksten leest, zie je wat een enorme verdiepingsslag het portret daarmee krijgt.” Een jongetje dat zichzelf als een dino afbeeldt, schrijft “Ik ben geen monster, ik ben een vechter”. Ook zijn teksten te lezen als “Ik ben 56 en bijna helemaal mezelf”, “Ik ben meer als ik samen ben met de mensen van wie ik hou”, Ik ben blij met wat ik nog kan”. Femke: “We geven mensen een podium om onderdeel te worden van een groter geheel. Dat werkt versterkend, een en een wordt vier.”

Tentoonstellingen

‘Gezichten van Aalsmeer’ is tot en met 23 juni te zien in het Oude Raadhuis van Aalsmeer, en daarna in de Gezichten van Noord-Holland tentoonstellingen in het Amsterdam Museum in 2024 en in het Frans Hals Museum in 2025. Stichting Kunst en Cultuur Aalsmeer en De Kunstploeg zijn co-creatiepartners in ons project.